سنجش و ارزیابی کارایی نسبی کتابخانه های عمومی شهر تهران وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور در سال 1391 با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها

یکی از عرصه هایی که مدیریت منابع در آن اهمیت دارد، کتابخانه های عمومی است. مدیریت صحیح منابع در کتابخانه ها ممکن نیست مگر اینکه استاندارهای حرفه ای عملکرد کتابخانه ها تدوین شده باشد و کتابخانه ها به طور مداوم عملکرد خود را بسنجند. اگر نتوانیم منابع انسانی، مالی و غیره را خوب مدیریت کنیم، قطعاً راه به جایی نخواهیم برد و در مواجه با مشکلات و چالش ها ناکام خواهیم ماند. بنابراین ضروری است مدیران بین نیازها، مشکلات، فرصت ها و راهکارهای موجود، رابطه صحیحی برقرار کرده و با استفاده از فرصت ها و امکانات موجود، مشکلات را حل کنند. هدف از انجام این تحقیق سنجش و ارزیابی سطح کارایی فنی، مدیریتی، مقیاس و درنهایت رتبه بندی کتابخانه های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه های عمومی کشور در سال 1391 و اصلاح آیین نامه مربوط به رتبه بندی کتابخانه ها توسط این نهاد بود. روش: این پژوهش مقطعی، توصیفی- تحلیلی و گذشته نگر است و از لحاظ هدف انجام، در حوزه تحقیقات ارزشیابی قرار می گیرد. تحقیقات ارزشیابی یکی از انواع روش های تحقیق در علوم اجتماعی هست که اطلاعات موردنیاز درباره یک موضوع خاص را پردازش و بازخورد آن را محاسبه می کند. اطلاعات مورد نیاز برای انجام پژوهش در قالب ورودی ها و خروجی ها، با مراجعه به مرکز آلمار نهاد کتابخانه های عمومی کشور گردآوری شد. سپس کارایی 38 کتابخانه با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها محاسبه و کتابخانه ها رتبه بندی شدند. یافته ها: نتایج با استفاده از رویکرد وروی محور مدل bcc و نرم افزار پایه maxdea استخراج شده است. یافته ها نشان داد که فقط 12 کتابخانه از مجموع 38 کتابخانه (31/57 %)، دارای کارایی 100% می باشند بدین معنی که کارایی فنی، مقیاس و مدیریتی آن ها 1 به دست آمده است. میانگین کارایی فنی، کارایی مدیریتی و کارایی مقیاس برای مجموع کتابخانه ها به ترتیب 0.758، 0.909 و 0.82 درصد بدست آمد که نشان از درجه نسبتاً بالای کارایی برای این واحدهای کتابخانه ای دارد. همچنین از مجموع 38 کتابخانه موردمطالعه، 21 کتابخانه (55/26%) دارای انباره های نامطلوب هستند. این امر نشان دهنده این است که این کتابخانه ها، برخی دروندادهای خود را صحیح مورد استفاده قرار نمی دهند زیراانباره های نامطلوب به طور غیرمستقیم نشان دهنده عدم کارایی تخصیصی نهاده ها نیز می باشند.